Ο όρος χρήσιμη μορφή ενέργειας ή χρήσιμη ενέργεια χαρακτηρίζει κάθε μορφή ενέργειας που μπορεί να αξιοποιηθεί άμεσα από τον παραλήπτη ενέργειας, χωρίς να χρειάζεται να μετατραπεί πρώτα σε κάποια άλλη μορφή.

Το αντίθετο της χρήσιμης ενέργειας είναι η ακατέργαστη ενέργεια. Ανάλογα με τον παραλήπτη ενέργειας, μια μορφή ενέργειας μπορεί να χαρακτηριστεί χρήσιμη ή ακατέργαστη.

Στη συνέχεια παραθέτονται διάφορα παραδείγματα χρήσιμων μορφών ενέργειας καθώς και οι αντίστοιχοι ενεργειακοί παραλήπτες (άνθρωποι ή τεχνολογικά συστήματα):

• Η θερμότητα που δίνει ένα οικιακό σύστημα θέρμανσης: Είναι μια χρήσιμη μορφή ενέργειας για τον άνθρωπο.
• Βενζίνη: Χρήσιμη μορφή ενέργειας για ένα αυτοκίνητο.
• Ηλεκτρική ενέργεια: Χρήσιμη μορφή ενέργειας για ένα λαμπτήρα.
• Κλπ.